Bezgak kasalligi qanday kasallik ?

Bezgak — bu Plasmodium turidagi parazitlar sababli kelib chiqadigan yuqumli kasallik bo‘lib, odatda Anopheles chivinlari orqali yuqadi. Ushbu parazitlar odam qoniga tushgach, jigarga yo‘l oladi va u yerda ko‘payib, yana qonga qaytadi. Bu davrda organizmda isitma, titroq va boshqa og‘ir alomatlar paydo bo‘ladi.
---
Bezgak turi va sabablari

Insonda bezgak chaqiruvchi to‘rtta asosiy Plasmodium turi mavjud:

1. P. falciparum – eng xavflisi, o‘lim holatlari ko‘p bo‘ladi.
2. P. vivax – keng tarqalgan, lekin unchalik og‘ir emas.
3. P. ovale – kam uchraydi, lekin qayta-qayta bezgak tutishiga olib kelishi mumkin.
4. P. malariae – uzoq davom etuvchi tur.
5. P. knowlesi – Janubiy Osiyoda hayvonlardan yuqishi mumkin.
---
Bezgak alomatlari

Bezgakning asosiy simptomlari quyidagilardan iborat:
Yuqori tana harorati (39–41°C gacha chiqishi mumkin)
Qattiq titroq va terlash
Bosh og‘rig‘i
Mushak va bo‘g‘im og‘rig‘i
Ko‘ngil aynishi, qusish
Holsizlik va hushdan ketish holatlari
Alomatlar odatda chivin chaqqanidan keyin 7–30 kun ichida paydo bo‘ladi.
---
Bezgakning kechishi

Bezgak 3 bosqichli febril (isitmali) tutqanoq shaklida kechadi:

1. Titroq bosqichi – tana qattiq qaltiraydi.
2. Issiqlik bosqichi – tana harorati keskin ko‘tariladi.
3. Terlash bosqichi – harorat pasayadi va ter ajralishi kuchayadi.

Agar davolanmasa, bu holatlar har 2-3 kunda takrorlanadi.
---
Tashxis va davolash

Tashxis:
Qon tekshiruvi (qon namunasida parazitni aniqlash)
Mikroskopik tahlillar yoki tezkor testlar

Davolash:
Dori vositalar: xloroxin, artemisinin asosidagi kombinatsiyalangan terapiyalar (ACT), mefloquine, quinine
Dori turi parazitning turi va joylashuviga qarab tanlanadi

Muhim: Davolash faqat shifokor nazoratida olib borilishi kerak!
---
Oldini olish

Chivinlardan himoyalanish (moskit to‘rlar, chivin kovuchlar)

Maxsus kiyimlar (yopiq, uzun kiyimlar)

Bezgaqqa qarshi profilaktik dorilar (sayohatchilar uchun)

Atrof-muhitni chivinlardan tozalash
---
Statistika va tarqalishi
Bezgak asosan Afrika, Janubiy Osiyo, Janubiy Amerika va Osiyo mintaqalarida keng tarqalgan. Har yili dunyoda taxminan 200 milliondan ortiq inson bezgakka chalinadi, ulardan yarim millionga yaqini vafot etadi — ko‘pincha bolalar va homilador ayollar orasida.
---
Xulosa
Bezgak xavfli, ammo oldini olish mumkin bo‘lgan kasallikdir. Agar siz bezgak xavfi yuqori hududga sayohat qilsangiz yoki yashasangiz, profilaktika choralari va tezkor tashxis juda muhim hisoblanadi. Sog‘lig‘ingizga e’tibor bering va har qanday bezgak alomatida darhol shifokorga murojaat qiling!

TELEGRAM